Harmonica - Nghệ thuật và cộng đồng Việt nam

Nếu như việc 1 bạn trẻ xuất hiện trong các buổi giao lưu văn nghệ, các sân khấu âm nhạc lớn nhỏ bên phím đàn piano hay với 1 cây guitar dường như đang ngày càng trở nên quá đỗi bình thường thì sự xuất hiện của tiếng kèn harmonica đã tạo ra ít nhiều sự mới lạ và thích thú, làm phong phú hơn cho đời sống văn hóa nghệ thuật của giới trẻ VN!

Có thể nói người có công lớn nhất cho sự hình thành và phát triển của cộng đồng chơi harmonica VN chính là nick pagoda, được biết đến với những bài viết hấp dẫn và bổ ích về harmonica trên forum của website yeuamnhac, blog harmonica4u và hiện nay là website harmonica4u!

Khoảng thởi gian gần một năm trở về trước, không ai trong cộng đồng chơi harp không biết đến blog harmonica4u của pagoda như là kênh thông tin và giao lưu uy tín nhất, thu hút nhất VN! Tại đây bạn có thể tìm thấy rất nhiều thông tin bổ ích về harmonica, về các buổi offline giao lưu của clb harmonica miền Nam do chính pagoda đứng ra tổ chức cũng như có thể kết nối được với những người bạn có cùng sở thích trên khắp mọi miền của Tổ quốc! Còn ngày nay thì cộng đồng harmonica VN đã có 1 ngôi nhà mới qui mô hơn rất nhiều là website: harmonica4u.com với nhiều thông tin cũng như hoạt động phong phú hơn trước!

Ngoài ra thì hầu như ở mỗi vùng miền đều có những nhóm nhỏ những teen yêu thích harmonica đang ngày đêm say mê luyện tập và biểu diễn cho cộng đồng teen nơi mình đang sống, nhận được không ít sự mến mộ và thích thú của bạn bè yêu âm nhạc!

Tuy nhiên phát triển mạnh nhất hiện nay có lẽ là ở TP.HCM và HN! Ở TP.HCM với đầu tàu là "cao thủ harp VN" pagoda cùng clb harmonica miền Nam của anh đang ngày càng thu hút được thêm nhiều bạn trẻ đam mê âm thanh réo rắt kì ảo của cây kèn harmonica tham gia giao lưu, sinh hoạt và tham gia các buổi offline tương đối qui mô và hoành tráng!

Còn ở HN, tuy chưa có được nhiều các buổi offline tầm cỡ như trong miền Nam nhưng các hảo thủ đất Hà thành cũng đang ấp ủ rất nhiều tham vọng để xây dựng và phát triển 1 clb harmonica HN lớn mạnh hơn! Mặc dù clb harmonica HN mới chỉ được thành lập vài tháng nay nhưng cũng đã nhanh chóng trở thành nơi để những người đam mê harmonica có thể cùng nhau giao lưu trao đổi và học hỏi thêm với những người bạn có cùng sở thích về nhạc cụ nhỏ bé nhưng hấp dẫn này!

Hút vào, thổi ra - Thổi ra, hút vào…

Đó chính là nguyên lý chính của cách chơi harmonica! Harmonica là 1 loại kèn mà, nên điều đương nhiên là nó cũng giống như những nhạc cụ thuộc bộ hơi khác là rất chú trọng vào cái việc hít thở, hít thở của bạn!

Thế giới chơi kèn harmonica rất đa dạng về thể loại cũng như kĩ thuật chơi, nhưng nói chung bạn cứ chơi nó bằng cách nào tùy ý, bạn cứ chọn lấy 1 phong cách chơi theo ý thích (bởi thông thường hầu như cứ 1 tay chơi harp lại sáng tạo ra 1 phong cách riêng mà), miễn sao bạn đảm bảo đúng cái nguyên lý cơ bản trên là có thể chơi đạt mà không sợ sai!

Các nguyên tắc cơ bản của việc chơi harp mà bạn phải biết đó là thổi đúng nốt (tức là thổi đúng lỗ trên cây kèn của bạn,mà mún làm thế thì bạn cần có 1 chút kiến thức căn bản về nhạc lý để có thể nhận biết nốt nhạc trên bản nhạc cũng như trên kèn), hơi thở khi thổi phải nhịp nhàng và điều hòa, tránh thổi mạnh và nôn nóng vì rất dễ hư kèn cũng như nhanh mệt, dẫn đến mau chán!

Điều tối kị nhất với 1 người chơi harp chính là sự không kiên trì, khi hứng lên thì tập liên tục trong 1 thời gian ngắn, sau đó thì chán dần và nghỉ chơi nhiều ngày liền, đến khi nghe thấy ở đâu đó có ai thổi hay quá thì lại hào hứng tập luyện trở lại nhưng cũng không được lâu! Bởi vậy mà có những người tuy chơi kèn rất lâu nhưng cũng không đạt được chút thành tựu nào!

Do đó mà dù rằng chơi harmonica trông thì tưởng rất đơn giản như vậy nhưng để cho tiếng kèn của bạn có thể trở nên quyến rũ người nghe thì lại chẳng dễ dàng chút nào! Chính vì thế mà 1 lời khuyên cho những ai đã, đang và sẽ có ý định tiếp cận với nhạc cụ bé nhỏ này là bạn nên kiên nhẫn luyện tập tuần tự từ từ từng chút 1, ngày qua ngày, thì chắc chắn bạn sẽ được đền đáp xứng đáng!

Và điều đáng kể là, nếu bạn càng say mê luyện tập công phu thì sẽ giúp bạn đầy nghệ thuật trình diễn cây kèn này lên 1 bước cao hơn, không biết đến đâu mà cùng! Ngay cả khi bạn chỉ tập kĩ vài bài tủ,vận dụng được vài kĩ thuật trình diễn như kỹ thuật tay (hand effect,wahwah...), bend, overblow, ngân(vibrato), đánh lưỡi, nhái tiếng rùa … để biểu diễn cho bạn bè hay “người ấy” phải trầm trồ thán phục, coi như “Thần kèn” thì cũng chẳng mất công sức bao nhiêu!

Không chừng sau đó nếu bạn quyết tâm tiến thủ thì biết đâu 1 ngày nào đó bạn sẽ đạt đến trình độ có thể chơi cây kèn này trong 1 band nhạc hòa tấu, trước số khán thính giả lên hàng ngàn, hàng vạn, hàng triệu … Biết đâu đấy! Đâu có ai đánh thuế ước mơ, phải không nào?!?

Nên chơi bằng cây kèn như thế nào?Và mua ở đâu bây giờ?

Đây có lẽ là câu hỏi được quan tâm nhất của bất cứ ai yêu thích harmonica, đặc biệt là những người đang có ý định đến với nhạc cụ độc đáo này! Nói chung, harmonica chia ra làm 3 loại chính:

-Diatonic Harmonica: Đây là loại kèn nhỏ gọn (thường có 1 hàng 10-12 lỗ), âm thanh ấm, chắc, phát ra âm đơn( single note), dễ sử dụng các kĩ thuật tay, bend, wahwah …Và là loại phổ biến nhất trên TG, chủng loại phong phú. Tuy nhiên nhược điểm là ở những cây Diatonic 10 lỗ đa phần bị thiếu nốt La ở quãng thấp ,nếu muốn thổi được nốt La này thì cần phải tập 1 kĩ thuật khá khó là bend, giải pháp khác đơn giản là nên xài những cây Diatonic 12 lỗ chuyên dụng để solo nhưng đáng tiếc là ở VN chưa nhập những loại này!

-Chromatic Harmonica: Với những ai muốn chơi tất cả những bản nhạc mà mình yêu thích bất kể bản nhạc đó ở khóa gì và có bao nhiêu thăng giáng thì đây chính là giải pháp tối ưu dành cho bạn! Đây là loại harmonica có 12, 16, 20 hay 24 lỗ với 1 cần bấm ở bên cạnh. Khi ta không nhấn cần bấm thì ta vẫn thổi ra các nốt trong quãng tám bình thường, còn khi nhấn cần bấm thì chiếc kèn sẽ tự động chuyển qua cho ta thổi ra những nốt thăng giáng, việc này sẽ giúp ích cho bạn trong việc thổi được những bản nhạc có dấu hóa mà 2 loại kèn còn lại không thể làm được hoặc muốn làm thì cũng rắc rối hơn! Nhược điểm duy nhất của loại harmonica này là giá của nó khá đắt so với túi tiền của người VN, đặc biệt là với các bạn trẻ! Giá trung bình từ 50usd trở lên và cũng rất ít chủng loại được nhập về VN!

-Và cuối cùng là Tremolo Harmonica: Đây là loại kèn có 2 hàng với 16, 20 hay 24 lỗ, âm thanh réo rắt, thổi bè khá hay, giá khá rẻ, phổ biến ở VN và các nước Á Đông, thích hợp chơi các loại nhạc country, nhạc truyền thống, dân gian … . Tuy nhiên nếu muốn chơi tất cả các thể loại nhạc bằng loại harp này thì cần phải có đủ 1 bộ các cây tremolo harmonica với nhiều khoá khác nhau để thổi kép 2 cây harmonica 1 lúc, thay đổi qua lại!

Tóm lại, đây là 3 loại harmonica được nhiều người sử dụng nhất. Trong đó thì trên 90% người chơi harmonica trên TG sử dụng Diatonic, gần 10% sử dụng Chromatic và Tremolo! Bởi vì mỗi loại chỉ được thiết kế để chơi 1 tune (tone) nên mỗi loại lại có nhiều key khác nhau. Tùy theo sở thích mà người chơi có thể chọn cho mình một key nào đó. Hầu hết người chơi đều khuyến khích chọn key C. Nhưng những người chơi chuyên nghiệp bao giờ cũng có rất nhiều loại với các key khác nhau để chơi được nhiều bài hơn và phù hợp với thể loại mà mình chơi!

Còn 1 lời khuyên đơn giản cho những bạn trẻ yêu thích harmonica ở VN là để có thể chơi được bản nhạc mà mình thích,t rước hết bạn hãy tìm sheet hay midi của bản nhạc đó, rồi sau đó dùng phương pháp chuyển giọng về giọng Đô trưởng hay La thứ (nếu bạn có kiến thức về nhạc lý) để chơi bằng những cây kèn key C, nếu không bạn cũng có thể sử dụng phần mềm harping, midinote hay overture để chuyển giọng tự động theo ý mình! Chúc bạn thành công và gắn bó keo sơn mãi mãi với tiếng kèn rộn rã kì ảo này!